Plaid Cymru Gwynedd Grŵp Cynghorwyr

Ar Awst 5 yn adeilad Maes Gwyn, Pwllheli, sefydlwyd Plaid Cymru. Gan mlynedd yn ddiweddarach, mae’r Blaid yn dychwelyd i’r dref i ddathlu.

Y flwyddyn honno roedd yr Eisteddfod Genedlaethol ym Mhwllheli, a daeth chwech o ddynion ynghyd yn ystod wythnos yr Eisteddfod i ddod â Byddin Ymreolwyr Cymru a’r Mudiad Cymreig ynghyd i sefydlu Plaid Genedlaethol Cymru. Newidiwyd yr enw i Blaid Cymru yn 1945.

Yn dilyn trafodaeth yn y Senedd, yn ddiweddar, mae’r Prif Weinidog wedi cytuno i edrych ar roi cefnogaeth swyddogol Llywodraeth Cymru i ymgyrch sy’n tynnu sylw a chydnabod y boen y mae dioddefwyr camdriniaeth rhywiol wedi ei ddioddef yng Nghymru a ledled y byd.

Daw hyn wedi i’r cyngor cyntaf yng Nghymru, Cyngor Gwynedd, bleidleisio o blaid cefnogi ‘Nid Fy Nghywilydd i’ drwy hedfan baner yr ymgyrch uwchben pencadlys y cyngor ar Fai y cyntaf bob blwyddyn i atgoffa cymdeithas nad cywilydd y dioddefwr yw camdriniaeth rywiol, ond cywilydd y troseddwr.

Roedd geiriau angerddol i’w clywed ar lawr siambr Cyngor Gwynedd yn y cyngor llawn diweddar, wrth i gynghorwyr gefnogi galwad Cynghorydd Plaid Cymru i wneud safiad yn erbyn toriadau i sustem fudd-daliadau sy’n taro trigolion mwyaf bregus Gwynedd.

Mae toriadau i’r Lwfans Cyflogaeth a Chymorth (ESA) i’r Credyd Cynhwysol ac i’r cymorth gyda chostau tai yn golygu bod Llywodraeth Lafur wedi troi cefn ar bobl gyffredin Gwynedd, yn ôl y Cynghorydd Plaid Cymru dros Bwllheli, Elin Hywel (yn y llun uchod).

Gyda thrigolion Gwynedd yn debygol o fod ar eu colled oddeutu £1 miliwn* oherwydd codiadau Yswiriant Gwladol y Blaid Lafur, galwodd cynghorydd ar Lafur i ddiwygio fformiwla Barnett ar lawr y cyngor yng Ngwynedd yn ddiweddar (1 Mai).

“Mae angen ffordd decach o ariannu Gwynedd a Chymru,” meddai’r Cynghorydd Dros Harlech a Llanbedr, y Cynghorydd Gwynfor Owen, “yn arbennig felly a’n trigolion yn wynebu heriau costau byw fel gofal plant, codiadau mewn biliau ynni a dŵr a hyd yn oed costau bwyd sy’n cynyddu.

Heddiw ar lawr y cyngor (1 Mai), y mae'r Cynghorydd Sir dros Ward Deiniolen, Elfed Williams yn falch bod Cyngor Gwynedd wedi ymrwymo i bwyso ar y Llywodraeth i geisio cynorthwyo trigolion ei ardal sydd wedi dioddef o ganlyniad i ddifrod i'w cartrefi gan gynnwys lleithder, blerwch a’r angen am waith atgyweirio.

Daeth cwestiwn y Cynghorydd yn dilyn cyhoeddiad gan Lywodraeth Cymru yn gynharach mis Ebrill, eu bod am ariannu gwaith adfer ar dai’r ardal, wedi deg mlynedd o ymgyrchu gan Blaid Cymru, yn sgil cynllun insiwleiddio gwallus gan y Llywodraeth.

“Mae hon wedi bod yn sgandal gyhoeddus,” meddai’r Cynghorydd sy’n cynrychioli trigolion yn Neiniolen, Dinorwig, Clwt y Bont a Fachwen sydd wedi dioddef yn sgil cynllun gwallus ‘Adfer’ y Llywodraeth Lafur yng Nghaerdydd.

Yn ystod cyfarfod llawn Cyngor Gwynedd, yr wythnos hon (1 Mai), bydd y Cynghorydd dros y dref, Siân Williams yn codi mater sy’n pery pryder iddi hi a’r gymuned yng Nghricieth - ymddygiad gwrthgymdeithasol.

“Mae ymddygiad gwrthgymdeithasol ymysg pobl ifanc yn bwnc sy’n fy mhoeni fi’n arw,” eglura’r Cynghorydd sy’n cynrychioli trigolion Cricieth ar Gyngor Gwynedd.

“Ein cyfrifoldeb ni, fel cymdeithas, yw meithrin a chefnogi'r genhedlaeth nesaf i fod yn ddinasyddion crwn a chyfrifol sy’n gweld gobaith a gwerth ynddyn nhw eu hunain, ac yn eu pentrefi, trefi a’u hardaloedd. Ac wrth reswm, dydi Cricieth ddim yn unigryw. Mae na ardaloedd eraill ledled Cymru a thu hwnt, yn dioddef heriau tebyg. Does ond angen i chi agor papur newydd neu ddarllen negeseuon ar y cyfryngau cymdeithasol i weld sut mae pethau.”

Cyng. Sian Williams 

Mae’r cynghorydd sy’n arwain ar dai yng Ngwynedd yn galw ar gymunedau i fynd amdani a manteisio ar grantiau i helpu i droi gofod segur yn dai preswyl fforddiadwy i bobl leol.

“Mae gennym ni nifer o gynlluniau unigol i helpu i sicrhau bod pobl yn cael cyfleoedd i barhau i fyw yma yng Ngwynedd. Dwi’n awyddus i annog pobl i fanteisio ar bob cyfle sydd ar gael iddynt drwy Gynllun Gweithredu Tai Gwynedd,” eglura’r Cynghorydd Plaid Cymru Gwynedd, Paul Rowlinson.

Ar ôl bron i 40 mlynedd yn gwasanaethu ei chymuned, mae Linda Pengwern, fel y'i gelwir yn lleol, wedi camu i lawr o'i rôl fel Cynghorydd Gwynedd ar gyfer Ward Teigl, Ffestiniog.

“Mae Linda Ann Jones yn ddynes ysbrydoledig,” meddai arweinydd benywaidd cyntaf Cyngor Gwynedd, y Cynghorydd Nia Wyn Jeffreys.

Ar lawr Cyngor Gwynedd yn ddiweddar, galwodd grŵp Plaid Cymru Gwynedd ar Lywodraeth San Steffan i ddatganoli grymoedd dros ddarlledu a’r cyfryngau i Lywodraeth Cymru. 

Yn ôl y Cynghorydd Elfed Wyn ap Elwyn (yn y llun), Ward Bowydd a Rhiw Blaenau Ffestiniog: “Mae hi wedi dod yn amlwg dros y blynyddoedd diwethaf nad ydi Cymru’n cael y darlun llawn pan mae’n dod i drafod y materion sy’n allweddol i ni fel cenedl ar y cyfryngau.

Mae’r tawelwch a’r diffyg ymateb gan Lywodraeth Lafur Cymru i gais Cyngor Gwynedd am hawl i nodi’r cyntaf o Fawrth fel dydd gŵyl banc cenedlaethol yn “warth ar genedl gyfan” yn ôl un Cynghorydd Plaid Cymru, Elwyn Edwards, Llandderfel sydd yn y llun.

Ymateb negyddol a fu i gais Cynghorwyr Gwynedd am statws gŵyl y banc i’r genedl gan Adran Fusnes a Masnach Llywodraeth San Steffan.